بررسی و سنجش میزان طرد اجتماعی در محیط شهری (نمونه موردی: ساکنان منطقه 18شهر تهران)

طرد اجتماعی مفهومی چندبعدی است که در چند دهه ی اخیر به عنوان عاملی بر عدم توسعه در یک منطقه، از جانب بسیاری از دولت ها و نهادهای بین المللی مورد توجه قرار گرفته است. این مفهوم بر ناتوانی افراد و گروه های اجتماعی به مشارکت در فعالیت های اجتماعی اشاره دارد. تحقیق حاضر به بررسی و سنجش میزان طرد اجتماعی در محیط شهری می پردازد که برای تبیین آن از مفهوم کیفیت زندگی استفاده شده است. طرد اجتماعی به عنوان متغیر وابسته ی این تحقیق شامل چهار مولفه ی مشارکت اجتماعی، یکپارچگی هنجاری، دسترسی به حقوق اجتماعی و محرومیت مادی است. روش این تحقیق پیمایش بوده و برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه سود جسته که برای سنجش طرد اجتماعی از مطالعه ی هوف و ورومن استفاده شده و ابزار سنجش متغیر کیفیت زندگی نیز پرسشنامه ی محقق ساخته بوده است. جامعه ی آماری این تحقیق شامل کلیه ی ساکنان منطقه ی 18 شهر تهران است که بر اساس سرشماری سال 1390، جمعیت آن 411840 نفر می باشد که با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر از آنها به شیوه ی نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان افراد نمونه انتخاب شدند. نتایج تحقیق گویای آن است که بیش از نیمی (7/50 درصد) از ساکنین منطقه ی 18 از نظر میزان طرد اجتماعی در سطح بالا و (8/40 درصد) نیز در سطح متوسط قرار دارند. همچنین آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین طرد اجتماعی و ابعاد کیفیت زندگی شامل مسکن، امکانات و خدمات شهری، حمل ونقل شهری، تفریحات و سرگرمی ها، امنیت و ایمنی و محیط زیست رابطه ی معناداری به صورت معکوس و منفی وجود دارد بدین معنی که با افزایش کیفیت زندگی، میزان طرد اجتماعی کاهش می یابد و بالعکس.